Terwijl ik nadacht over het "succes"-verhaal van Matthijs Vlaardingerbroek (zie mijn vorige blog), moest ik aan iets anders denken. Ik wilde dat in mijn reactie op zijn weblog zetten, maar ik denk dat het beter is een aparte blog daarover te schrijven.
Het heeft namelijk te maken met de hele discussie over de liedcultuur in de evangelische en charismatische gemeentes (ik mag inmiddels wel kerken zeggen). Daarin neemt de liederenbundel van Opwekking een centrale plek in. In de discussie daarover las ik een lezenswaardige bijdrage van Kees van Zetten in het Friesch Dagblad van dinsdag 12 februari jl. (met dank aan weblog Kole's Queeste).
Van Zetten begint zijn artikel met de opmerking dat zijn kritiek wordt gegeven vanuit betrokkenheid met deze liedcultuur en de mensen erachter. En dat iedereen kan constateren dat deze liedcultuur voor veel mensen een grote zegen is. Dat is voor hem van belang om aan te geven vanuit welke achtergrond de kritiek wordt gegeven. Het citaat waar ik dieper op wil ingaan begint hij met de opmerking dat er genoeg aan te merken is op het opwekkingslied. Daarna gaat hij verder:
"Ik beperk me tot enkele essentiële punten. Het belangrijkste is de ijking aan de grondwet van het kerklied: de psalmen. Er zit behoorlijk wat frictie tussen deze twee. De in de opwekkingsbundel opgenomen psalmen bestaan uit positief gekleurde fragmenten. Op zich kunnen dit goede liederen zijn, maar ze missen een aardedraad. In dit verband leidt de kennelijk gewenste schifting tussen ‘liederen die op God gericht zijn’ en ‘liederen die al te mensgericht zijn’ tot een uiterst merkwaardige discussie. Immers, in de psalmen komen beide kanten aan het woord. Het psalter staat bol van existentieel-menselijke beleving én het goddelijke gegenüber. Het is - Buberiaans gezegd - het boek van de Ontmoeting waar beide partijen elkaar vinden of soms niet.. Wat bijvoorbeeld te denken van psalm 95 en 89 die beginnen met uitbundige lofprijzing en overgaan in een tomeloze klacht?"
Dit citaat raakt me diep. In onze zoektocht naar goede, fijne, positieve teksten waardoor we gezegend worden en we God aanbidden, zijn we de menselijke kant kwijtgeraakt. Ik kan me een zangleider herinneren die zei dat hij bij lied 497 "ik wil leven door uw Geest" niet uit de voeten kon met de zinsnede "Ieder woord schiet te kort en ik voel me verward...", want: als christen kun je toch niet verward zijn, laat staan erover zingen! Hij zong dan maar "verwarmd".
In de cultuur van positivisme lijken onze aanbiddingsliederen te worden meegezogen. Het zijn prachtige liederen, maar gaan maar naar een kant toe: van mij naar God. Dat er daarnaast nog een menselijke kant is met emoties waaruit verdriet, twijfel, woede, angst spreken; dat wordt in die liederen niet (of nauwelijks) meer geuit. De vraag is dan ook of die emoties, die vooral te maken hebben met onze eigen gebrokenheid, uit die gemeentes worden weggeduwd (onder het mom van "we zijn toch overwinnaars?").
Is het tijd voor Opwekking om zich ook eens te richten op andersoortige liederen? In de christelijke liedcultuur mis ik de volksmuziek en de feestmuziek. Ik zou het heel prettig vinden als ik met een gerust hart een Opwekkingslied aan de straat met carnaval zou kunnen afspelen. Want als er al feestmuziek in de bundel is opgenomen, is die erg sterk gericht op de toekomst: wanneer Jezus komt, lopend door de gouden straten. Ik zie al voor me dat de swingende carnavalsoptocht voorbij komt en ik "dansend over de gouden straten" afspeel. Die straten zijn nu echt nog steeds van steen of asfalt, hoor!
Muziek en liederen die gericht zijn op het hier en nu, die de menselijke emotie aan- en uitspreken. Die mensen laat zeggen: "dit lied zegt precies de strijd, pijn en moeite die ik nu voel".
Wordt het tijd om de eerste "Villa"liederen op te nemen in de Opwekkingsbundel?
5 opmerkingen:
Hoi Rick
Helemaal mee eens! mooi om te zien dat je actief bezig bent met de liedcultuur.
Een groot probleem in veel gemeentes is dat de worshipleader de centrale rol heeft gekregen in een samenkomst. Nu ben ik sowieso niet iemand die voor centrale rollen is, maar in het worship subcultuurtje zijn er speciale spelregels. Zelf heb ik jaren in een landelijke praiseband gespeeld en wij wisten alle trucje om mensen zgn. in aanbidding te krijgen. Inderdaad, alleen zoete teksten, de lieve en goede Jezus, alle zegeningen etc etc.
Was er dan weerstand dan was de toverformule: maak je zelf leeg van je eigen gedachten, en vul je met gods rijkdom. Vergeet je problemen en zie de zegeningen.... en hoppa het volgende opwekkingslied....
Wij zijn zelf ook op zoek hoe dat anders kan.
We zingen nog wel opwekking, maar nog meer Psalmen voor Nu, Taize en Negro sprituals.
Erik Zwart is voor OASE bezig met Warship, een nieuw worship-cultuur rond de emerging church theologie.
Nieuwe straat en feestnummers zijn ook welkom. Johannes de Heer deed dat in de Jordaan ook al.
Heel erg herkenbaar, Johan. Ik ben zelf ook jaren ingezet als aanbiddingsleider. Je wist gewoon welke dingen je moest doen om de mensen "gezegend" naar huis te laten gaan.
Ik gooide vaak mijn kont tegen de krib en gooide harde en zachte nummers doodleuk door elkaar. Met als reactie van de andere leiders, dat er dan geen opbouw is naar aanbidding.
Aanbidding, was dan weer mijn reactie, zit 'm niet in de zachte of harde liedjes. Het zit in je hart. Je komt als het goed is al met aanbidding naar de gemeente toe. Maar nee, we komen pas in aanbidding op het moment dat de juiste emotionele snaar is geraakt. Pas dan ervaren we Gods Geest en is Hij zo duidelijk aanwezig.
haha grappig
same here
ik speelde in de Ronduit Wervelband en wij hadden de gewoonte om opwekking in ander muzikale jasjes te gooien dan "het worship stijltje"
"Ik geloof in God de Vader, Schepper die de schepping draagt..." werd een keiharde metal song.
Andere werden ver-britpopt of ge-R&B-ed.
Uiteindelijk was er zelfs een gristelijke geluidsman die de electrische gitaar uitzette omdat hij het niet vond passen in de "worship"... pfff
haha achteraf!
Hmmm, dit ademt niet echt integriteit. Het lijkt of je aanbiddingsleider bent geweest vanuit eigen kracht, en niet vanuit Gods kracht, de kracht van de Geest.
Aanbidding bestaat, God wil aanbeden worden. Daar kun je toch integer mee om gaan?
Als je "de kont tegen de krib gooit" dan moet je je afvragen voor wie je iets doet.
Arend,
bedankt voor je reactie. In mijn reactie op Johan liet ik een kant van het verhaal zien. Natuurlijk ben je als aanbiddingsleider eerst en vooral bezig om mensen in aanbidding richting God te brengen.
Maar dan is mijn vraag: wat is aanbidding? In de gemiddelde pinkstergemeente is aanbidding het moment waarop de aanbiddingsleider zachte liedjes inzet en mensen helpt om hun gedachten, emoties en alles wat in hen is op God te richten.
Dat is niet verkeerd, maar volgens mij is aanbidding niet beperkt tot dat moment. Het zou een levensmotto moeten zijn dat elke dag ons leven leidt.
In mijn voorbereidingen koos ik vaak liederen uit die mensen daarbij hielpen. Dan kreeg ik kritiek van andere aanbiddingsliederen dat je geen harde en zachte liederen door elkaar moest gebruiken, want dan zat er geen opbouw in.
Je hebt gelijk dat ik moet oppassen voor aanbidding uit eigen kracht. Maar daar moet de "worship" beweging met zijn maniertjes en hulpmiddeltjes ook voor oppassen! Er is een 'worship-cultuur' in charismatische kringen aan het ontstaan, waarbij je jezelf moet afvragen uit welke kracht die is ontstaan.
Mijn pleidooi was er eigenlijk op gericht dat er binnen de moderne christelijke liedcultuur ruimte moet zijn voor liederen die gaan over menselijk falen, angst, onzekerheid en dergelijke. Die gaan vaak niet samen met de gangbare gedachten over hoe we mensen in aanbidding tot God kunnen leiden. Zodra je liederen zingt waarin onze emotie naar voren komt, is de kritiek dat we "mens-gericht" zijn, terwijl aanbidding toch juist "God-gericht" moet zijn. Daarbij stel ik mijn vraagtekens.
Een reactie posten