dinsdag 8 september 2009

Column Friesch Dagblad 11: Midlifecrisis en Abraham zien

Deze week staat in de NCRV-gids een interview met mij (in de rubriek ‘Samen op de wereld’ op pagina 15). Bij de persoonlijke beschrijving staat het kort en krachtig: Rick Jansen (50).

Op het moment van het interview drie weken geleden was ik negenenveertig, maar inmiddels ben ik een leeftijdsgrens overgegaan waarbij ik iets met Abraham heb. Een grens waar veel aandacht aan wordt geschonken. Een groot feest (niet voor mij). Een pop voor het huis (dus ook niet voor mij). Mijn dochter vroeg me of ik al iets van een midlifecrisis begon te voelen.

Mijn antwoord was ontkennend. Afgelopen week vertelde ik in een groep mijn levensverhaal. Het duurde drie kwartier. Dan had ik nog grote stukken overgeslagen. Daarna had mijn vrouw (een jaar jonger dan ik) dezelfde tijd nodig om haar verhaal, met bijna vijfentwintig jaar samen leven, te vertellen. Veel gedaan, vaak veranderd, veel meegemaakt. Veel toppen, veel dalen. In zware armoede, in veel zegeningen. Dromen waargemaakt, maar ook veel teleurstellingen tegengekomen. Een enerverend leven volgens de toehoorders.

Mensen met een midlifecrisis kijken terug en vragen zichzelf af of dit nu alles is. Het leven lijkt leeg en de bereikte dingen weinig zeggend. In die zin heb ik geen midlifecrisis nodig, omdat ik tussendoor genoeg crises heb gehad. Tijdens jarenlange werkloosheid mezelf afvragend of ik nog wel aan betaald werk zou komen. Tijdens een langdurige zoektocht na afloop van een theologische studie tegen een blok van afwijzingen aanlopend bij alle sollicitaties in wat wel geestelijk werk wordt genoemd. Alle mensen om me heen maatschappelijke carrière zien maken, terwijl ik met mijn gezin met vijf kinderen elk dubbeltje moest omdraaien.

Tegenover dergelijke crises stonden momenten van vreugde en blijdschap. Ik was baanloos, niet werkloos. In allerlei werk in kerk en in evangelisatiewerk (omringd met veel complimenten, maar onbezoldigd) kon ik ervaring opdoen. Nieuw werk opzetten, relaties opbouwen met moslims, leiding geven in besturen, nieuwe kerken beginnen. Terugkijkend zie ik hoe God mijn leven leidde ten tijde van werkloosheid, mij op tijd werk gaf toen mijn oudste kind naar de basisschool ging en een duurdere tijd aanbrak en ons een nieuw huis gaf in een wijk waar wij door Hem gebruikt konden worden.

Mijn ervaring met werkloosheid en armoede bemoedigen nu afnemers bij de Voedselbank als ik hen dat vertel (...als jij eruit bent gekomen...). Mijn ervaring met leiding geven en nieuwe dingen opzetten, komt nu goed van pas in het werk wat ik (nog steeds onbezoldigd) in de wijk doe. De ervaring in de omgang met moslims kan ik nu inzetten voor het wijkwerk waarin we veelvuldig moslims tegenkomen.

Ik kijk dus met een gerust hart terug op mijn leven tot nu toe. Ook op de dingen die schijnbaar missers waren. De scheve schaatsen, de teleurstellingen, de pijn en moeite in mijn leven hebben mij gevormd tot de persoon die ik nu ben. Daardoor kan ik het leven nu aan. Daardoor kan ik situaties doorzien. Daardoor kan ik met mensen samenwerken die mijn kinderen konden zijn.

Tevreden met verleden en heden blik ik vooruit. Ik hoef geen ander werk. Ik hoef geen andere, jongere, uitvoering van mijn huidige spetter, omdat de rimpels de uiterlijke schoonheid vervagen. Ik hoef mij niet onnatuurlijk jong te gedragen of te kleden. Ik ben tevreden met hoe ik eruit zie (ook al moet ik het aanbod van mijn werkgever voor goedkope fitness nu eens snel ter hand gaan nemen).

Ik weet dat mijn enerverende leven tot nu toe in de toekomst niet anders zal verlopen. Er zullen weer veranderingen komen, weer teleurstellingen. Ik zie ze met een gerust hart tegemoet. Deze Abraham blikt met een Jacobitische uitspraak terug op zijn leven: ‘tot hiertoe heeft de Here mij geholpen’. En gaat weer vrolijk verder met zijn leven.

zaterdag 5 september 2009

Interview NCRV-gids

Voor wie geen lid is van de NCRV-gids: deze week staat op pagina 15 van deze televisiegids een kort interview met mij in het teken van de NCRV-motto "Samen op de wereld".

Doel van deze interviews: "dagelijks geven mensen het NCRV-motto "Samen op de wereld" op allerlei manieren handen en voeten. De NCRV-gids vraagt iedere week een persoon te reageren op twee woorden uit het rijtje Dromen, Durven, Denken en Doen."

Hieronder de tekst van het interview.

Rick Jansen (50) werkt bij de gemeente Arnhem en is één van de coördinatoren van Villa Klarendal, een geloofsgemeenschap die begon onder de vleugels van Youth for Chirst en nu zelfstandig verder gaat.

Dromen
Dromers zijn meestal geen uitvoerders maar in mijn geval is dat anders, denk ik. Als je niet meer droomt dan ben je vooral rationeel en zakelijk bezig en verwateren je idealen en verlangens. Het leven bestaat niet uit hapklare brokken. Natuurlijk is het organiseren en regelen van praktische zaken een voorwaarde maar je moet ook een visie hebben.
Ik droom van een kerk die midden in de samenleving staat en over een jaar of vijf is uitgegroeid tot een vanzelfsprekende plek in deze wijk. Een plaats waar iedereen welkom is, ook mensen die niet geloven of cynisch of teleurgesteld zijn. Voor mij was de kerk een instituut geworden, een nogal doodse plek waar ik weinig beleefde. In onze gemeenschap ervaar ik een open sfeer. We lopen met elkaar op en zien wel waar we uitkomen. De bijbel is belangrijk maar ik vind het verhaal van mensen van minstens zo’n grote betekenis. Ik hoop, bid en droom dat we een nieuw soort kerk kunnen zijn die een brug vormt naar de wijk en de samenleving.

Doen
Vroeger had ik veel last van fobieën. Door middel van het gebed zijn ze verdwenen. God heeft dat gedaan, zo heb ik dat echt ervaren. Toen ben ik opnieuw tot geloof gekomen en is er voor mij letterlijk een nieuw leven begonnen. God heeft mij persoonlijk op deze nieuwe weg gezet en dus leef ik nu met Hem. Jezus is voor mij gestorven en dat wil ik in de praktijk vertalen. Ik wil als christen in mijn wijk aanwezig zijn. Heel praktisch door voedsel uit te delen en een plek te creëren waar mensen zichzelf kunnen zijn. Onze kerk is laagdrempelig en staat dicht bij de ervaringen van mensen. Op zondag brunchen we eerst met zijn allen en nemen we de zaken van alledag door. Daarna zingen we en bidden we. De viering is heel laagdrempelig. Kom maar en eet mee en luister en vertel, zeg ik altijd. Later kun je nog wel besluiten of je je hier echt thuis voelt en of je meer wilt weten over het geloof. Evangelisatie in de traditionele zin van het woord is niet onze prioriteit. Naast een dromer ben ik toch vooral ook een doener: Een kerk moet een plek zijn waar mensen geholpen worden, waar voedsel voor de maag en voor de geest wordt geboden.

donderdag 3 september 2009

Geen kathedraal

Soms krijg ik powerpointpresentaties doorgemaild van mijn ouders (dat kan zelfs op latere leeftijd!). Meestal bekijk ik ze even en gooi ze dan even snel weer weg.

Vandaag kreeg ik zo'n mail met kleine gedichtjes van onze vroegere huiskomiek Toon Hermans.

Een gedichtje wil ik u niet onthouden. Wat zou er gebeuren als we "Geluk" voor "Geloof" vervangen. Dan zou het zomaar een gedicht voor Boele Ytsma kunnen zijn.

Geluk

Geluk is geen kathedraal
misschien een klein kapelletje.
Geen kermis luid en kolossaal
misschien een carrouselletje.

Geluk is geen zomer van smetteloos blauw,
maar nu en dan een zonnetje.
Geluk dat is geen zeppelin,
't is hooguit 'n ballonnetje.

woensdag 2 september 2009

Ramadan? Ramme dan!

Het zit weer in de lucht. We merken het op allerlei manieren. 's Avonds tot diep in de nacht gefeest. Mensen die extra boodschappen doen. Want na zonsondergang moet er vooral feestelijk gegeten worden. De bijna kerstachtige sfeer die in moslimlanden lijkt te heersen in deze periode vervult onze omgeving. Het is ontegenzeggelijk de tijd van Ramadan. Mensen vasten tussen zonsopgang en zonsondergang. Ze hebben plastic kaartjes die aangeven wanneer de zon opgaat en wanneer die ondergaat. De wekker wordt extra vroeg gezet zodat er nog ruimte is om iets te eten en te drinken voordat men weer een zware vastendag in gaat.

In de tijd dat wij in deze wijk wonen, hebben we al veel Ramadan-maanden meegemaakt. Doordat de islamitische kalender verbonden is aan de maan, verschuift de vastenmaand elk jaar telkens met enkele dagen terug. Een tijd geleden viel hij midden in de winter. Dan is vasten vrij gemakkelijk, omdat er minder licht is overdag en er in ons land ook nog een wintertijd geldt. In deze periode is het vasten duidelijk moeilijker, omdat het langer licht is, warmer is en het vasten langer duurt.

Het is bekend dat het vasten voor een moslim zeer op het gemoed kan werken. In positieve en in negatieve zin. In positieve zin wordt het vasten wel een innerlijke reiniging genoemd door het uiterlijk vertoon te laten staan. Daardoor is een mens meer bezig met zijn geestelijk leven en is hij meer gericht op Allah die de bron is van alle leven. In moslimlanden is de islam het sterkst tijdens deze maand. Men voelt zich weer gezamenlijk op elkaar betrokken, doordat iedereen aan het vasten mee doet.

In negatieve zin is het ook een last om de hele dag niets te eten en te drinken. Alles te laten staan wat je nodig hebt om gezond te kunnen leven, terwijl het werkend leven doorgaat. Dat werkt ook zeer op het gemoed. De maand was nog maar enkele dagen ingegaan of we hoorden naast ons een fikse ruzie. Gegil en geschreeuw. Er viel het een en ander op de grond. Wij zeiden tegen elkaar dat het weer duidelijk is in welke maand we leven. Een paar dagen later waren de overburen aan de beurt. Een flinke ruzie waar op een gegeven moment zelfs de politie met vier man aan te pas moest komen. Gisteren vertelde mijn zoon dat zijn collega die altijd vrolijk is en goedlachs door het leven gaat, nogal door het lint was gegaan. Een andere collega vroeg hem om een weegschaal en dat schoot hem in het verkeerde keelgat. Of de weegschaal hem nu aan eten deed denken of dat alle geuren van de keuken hem als moslom-kok even teveel werden, de oorzaak weten we niet. Maar het kwam bijna tot een handgemeen, waarbij de beide mannen elkaar uitnodigden om het buiten even met de handen op te lossen. Het brandje werd in de kiem gesmoord, maar het gaf wel stof tot nadenken.

Wij kwamen tot de spontane, niet negatief bedoelde, woordgrap: "Ramadan? Ramme dan!" De geest is gewillig, het vlees is zwak, zei ooit een wijze broeder geïnspireerd in een van zijn brieven. Ook al lukt het om je hele lichaam in bedwang te houden, het moet er op een andere manier uit. Proberen God te dienen op een oprechte manier is nog wel eens lastig. Want dat lichaam snakt naar brandstof voor meer energie. En een maand zonder de intimiteit van vrouw of man geeft ook behoorlijke spanning. Dus komt die spanning er op een andere manier uit.

De volksaard bepaalt hoe mensen omgaan met wetten die ze moeten naleven. In de volksaard van de moslimlanden is agressie en emotionaliteit een bekend fenomeen. Men komt snel tot emotie. Die moet eruit! Ik heb diezelfde problemen in andere religieuze groepen gezien die koste wat het kost de wetten van God moesten houden. Ik kom zelf uit een calvinistisch nest en zie in mijn familie de gevolgen van wat streng calvinisme teweeg kan brengen. Verscheidene familieleden van moeders kant waren zwaarmoedig en hebben dat tot in de dood met zich meegedragen. De meer ingetogen volksaard van Nederlanders zorgt ervoor dat wij er niet op los slaan, huizenhoog schreeuwen of uitbundig tot huilen in staat zijn. Wij houden alles meer bij onszelf. Maar als we dan proberen die moeilijke wetten van God na te volgen, komen we onszelf tegen. We weten geen raad met onze emotie en komen terecht in depressie of angst.

Dit om maar aan te geven dat ik besef dat niemand in staat is om menselijkerwijs God te behagen. We kunnen niet aan die hoge eisen voldoen en frustreren onszelf als we dat wel proberen. Als mensen mij vragen wat ik ervan vind dat mensen Ramadan houden, zeg ik ze dat ik het respecteer dat mensen op die manier proberen hun God te dienen. Maar als die dienst uitloopt op knokpartijen, huilbuien of emotionele ontlading vraag ik mij af of Allah daar wel zo blij mee zal zijn. Zal het emotionele rammen in feite niet gelijk zijn aan het breken van het vasten, waardoor alle vasten voor niets is geweest?

Maar ik wens ze succes en hoop dat ze een liefdevolle manier vinden om Ramadan te vieren zonder ramme dan.