Waar de term empowerment precies vandaan komt is niet geheel duidelijk. Forum ziet in zijn dossier Empowerment vier mogelijke oorsprongen:
* geïntroduceerd door Freire in de jaren ’70 als onderdeel van de Zuid-Amerikaanse
bevrijdingsfilosofie
* de burgerrechtenbeweging van de jaren ’50-’60 in de Verenigde Staten
* de vrouwenbeweging van de jaren ’60 in de Verenigde Staten
* de ontwikkeling van het maatschappelijk werk in de Verenigde Staten aan het einde van de 19de eeuw.
Hoe het ook zij, de term heeft betrekking op de ontwikkeling van diegenen die zijn achtergesteld, zodat ze weer hun eigen heft in handen kunnen nemen. In die zin wordt door velen verbinding gelegd met de term emancipatie.
In het onderzoek "Empowerment in de volkshuisvesting, brandstof voor bewoners" wordt Prof. dr. D.J. van der Horst aangehaald, hoogleraar sociaal beleid en organisatie aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht die onderzoek doet naar ‘Burgerschap & Empowerment’. Hij beschrijft empowerment als volgt: ‘Het proces van zelfversterking (individueel en collectief) met de bedoeling ongewenste achterstelling in rechten, plichten en kansen ongedaan te maken en ruimte te scheppen voor het ontwikkelen en demonstreren van competenties en voor het beleven van een zinvol bestaan.’
Emancipatie wordt door Van Dale gedefinieerd als "De bevrijding van wettelijke, sociale, politieke, morele of intellectuele beperkingen, toekenning van gelijke rechten, gelijkstelling voor de wet". Emancipatie gaat uit van het instrument dat van bovenaf wordt opgelegd. Als je in wetten maar ruimte geeft om beperkingen tegen te gaan, zullen mensen ook daadwerkelijk gelijkgesteld worden. Voor mensen die daar toe in staat zijn en die vanuit hun opvoeding voldoende kracht hebben meegekregen om hun gelijk-zijn uit te werken is dit mogelijk. In onze maatschappij is echter geen sprake meer van achterstelling. In principe is iedereen gelijk en kan hij of zij voldoende ruimte krijgen om zichzelf een plaats te verwerven.
Toch zijn er mensen in de samenleving die in die zin niet emanciperen. Ze nemen hun rechten niet, omdat ze die niet kennen of niet weten hoe ze die moeten aanpakken. Er is een groep in onze samenleving die door opvoeding en de manier waarop ze worden behandeld toch achtergesteld blijven. Empowerment wil naast die mensen gaan staan om ze te helpen beter te begrijpen wie ze zijn, hun eigen kracht te leren kennen en van daaruit hun eigen leven te kunnen oppakken.
Op de website "Samen Meer" vond ik een prachtige beschrijving van empowerment:
"De beginsituatie van het proces van 'empowerment' is een situatie van onmacht, van vervreemding en hulpeloosheid. Het individu heeft het gevoel geen greep te hebben op zijn eigen leven. Zijn leven wordt door zijn omgeving bepaald, zijn sociale situatie is voor hem een onveranderlijk jets waar hij geen invloed op heeft. Hij berust in de gegevenheden van alledag en laat zijn stem niet (meer) horen omdat het allemaal toch niets uithaalt; hij is opgesloten in de 'cultuur van het zwijgen' (Paolo Freire).
Deze situatie van onmacht is maatschappelijk geconstrueerd. Ze ontstaat, grotendeels ongewild en onbewust, in de voortdurende interactie tussen het individu en zijn sociale omgeving. Ze is het resultaat van een proces waarin maatschappelijke instituties zoals onderwijs, gezondheidszorg, kerk, pers en lokale overheid een belangrijke rol spelen. Met andere woorden: het gaat om een situatie die is ingebed in en die versterkt wordt door het hele weefsel van maatschappelijke instituties.
'Empowerment' betekent: afscheid nemen van een leven in onmacht. Vanuit een situatie van machteloosheid, berusting en ontmoediging gaan mensen hun leven (weer) in eigen handen te nemen. In plaats van object, bepaald door zijn omgeving, wordt het individu een subject dat zijn leefwereld zelf actief vormt geeft. Het individu wordt niet langer bepaald door de sociale positie die hem ooit is 'toegewezen', maar gaat zelf zijn levensroute kiezen. Architect worden van het eigen leven is extra moeilijk voor mensen in een economisch kwetsbare positie, voor mensen voor wie economisch overleven een full-time bezigheid is."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten